بررسی ضرورت و امکان تأسیس صندوق نفت در ایران

بحث مدیریت درآمدهای نفتی زمانی مطرح شد که به دلیل ورود این درآمدها به اقتصاد کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت و گاز (یا سایر مواد معدنی) به رغم پیش بینی رشد اقتصادی بیشتر این کشورها، در بعضی از موارد موجب بروز مشکلات مالی و اقتصادی در این کشورها شد و حتی رشد اقتصادی آنها را با خطر مواجه کرد. این مسئله باعث شد تا کارشناسان، ریشه یابی مشکلات ایجاد شده و پیدا کردن راه حل آنها را در دستور کار خود قرار دهند. با توجه به این مشکلات و تأثیر عمیقی که درآمدهای نفتی بر مدیریت اقتصاد کلان این کشورها دارد، مدیریت این درآمدها ضروری است. برای این کار روشهای مختلفی به کار رفته، اما مهم ترین و کاراترین شیوه ای که تاکنون برای مدیریت بر درآمدهای نفتی مورد استفاده قرارگرفته، تأسیس صندوقهای نفت است. این صندوقها با سه کارکرد تثبیتی، احتیاطی و پس انداز برای رویارویی با ریسک نوسان یا تحقق نیافتن درآمدهای نفتی دولت و ناتوانی اقتصاد داخلی در جذب درآمدهای هنگفت و ایجاد امکان استفاده نسلهای آتی از این ثروت خدادادی، تأسیس و مورد استفاده قرار می گیرند. در این مقاله تلاش شده با بررسی و ارزیابی تجارب گذشته ایران در این مورد، به ویژه تشکیل حساب ذخیره ارزی و با استفاده از تجارب سایر کشورها، مبانی و چارچوب کلی ایجاد صندوق نفت در ایران مطرح شود و پیشنهادهایی نیز برای اصلاح و تکمیل حساب ذخیره ارزی ارائه شده است.